Çalışanlarımızı ve onların sağlığını korumak adına gösterdiğimiz çabada bizlere yardımcı olan kişisel koruyucu donanımlarla ilgili en yaygın sorulardan bir tanesidir başlıkta okuduğunuz. “Hangi KKD daha iyi korur”, “bunlardan en iyi marka hangisi”, “yerimde olsanız çalışanınıza hangisini verirdiniz”, “en iyisini almaya çalıştık üstelik en pahalısıydı”, “fiyatlı değil diye az korumuyordur herhalde”, “zaten kkd son çözüm, burada havalandırma da var, kaynakçılara da şu toz maskesinin en iyisini vermek istiyoruz, hangisini verelim” “ zaten sarf malzemesi, uygun fiyatlı koruyucu bir tane verin” gibi duyduğumuz birçok soru cümlesinin gölgesinde bu konuyu işleyelim istedik.
Sahi hangi kkd en iyisidir? Markası en bilindik olan mı, koruyucu özellikleri en yüksek olan mı, fiyatına bakmadan olmaz-fiyatı en uygun olan mı, en uzun süre dayanan mı, az bakım gerektiren mi, bertarafı kolay olan mı, kullanımı en konforlu olan mı, tedarik etmesi en kolay olan mı, sürekliliği/devamı olan mı gibi birçok alternatif bakış açısı ile yaklaşılabilecek bu soruyu farklı açılardan ele alalım istedik. CE EN sertifikası ile standartlara uygun olması, iş güvenliği uzmanının tavsiyesi… Sahi, hangi kişisel koruyucu donanımı seçmek gerekir? Hangi kişisel koruyucu donanımın en ideal olduğuna nasıl karar vereceğiz? Gelin, bu soruya birlikte yanıt aramaya çalışalım…
Yukarıda yazılı alternatiflerin her biri kendi içinde, duruma göre, doğrudur ve değerlidir ancak en ideali gibi bir yaklaşım için çok daha geniş açıdan bakmak gerekir. Çünkü en idealine ulaşmaya çalışırken göz önüne alınması gereken belki de en önemli faktör “çalışan” yani “birey” faktörüdür. İş sağlığı ve güvenliğinde tehlikeleri saptarken şu üçlü etkileşimi incelemek bizi ipuçlarına götürür. İş, ekipman ve insan… Kaza önlemede insan hataları veya tehlikeye maruziyeti azaltabilmek için kişinin yaptığı işi iyi bilmek gerekir. (1) İş kavramını da sadece yapılan iş değil; iş yükü, tasarım, talimat vs.. gibi boyutlarla değerlendirebiliriz.
İnsan performansını etkileyen üç temel faktör vardır; organizasyonel faktörler (üretim baskısı, kurum kültürü, iletişim vb…), iş faktörleri (çalışma ortamı-toz, gürültü vb.., kullanılan ekipmanlar, işin karmaşıklığı, rutin ya da farklı iş olup olmadığı vs…) ve bireysel faktörler (fiziksel özellik ve yeterlikler, yorgunluk, hastalık, motivasyon seviyesi vb…)(2). Uygun kişisel koruyucu donanımı seçerken, birey faktörü başta olmak üzere, tüm bu faktörleri göz önünde bulundurmak gerekir. KKD Seçim kriterleri başlı başına ayrı bir yazı konusudur ve her bir kişisel koruyucu donanım grubu ile ilgili seçim kriterleri detaylı bir yazı dizisi hakeder.
Üç toz maskesi ele alalım. Bunlar X, Y ve Z marka olsun. Hepsi için MAK (Müsaade edilebilir Azami Konsantrasyon) değeri ortam tehlikelerine göre incelenmiş ve doğru olarak seçilmiş olsun. Yapılan işe uygun, ortamda farklı kirletici kimyasal ajanlar yok. Havalandırma var. Toz maskesi X marka, Y’ye oranla 5-10 TL daha pahalı. Y de piyasada bulunan makul markalardan biri. Bir de fiyatı daha uygun olan Z var. Toplamda 20 çalışan var. Maskelerin üzerinde NR ibaresi var, yani tekrar kullanıma uygun değil. Hangisini seçelim? Kuruluş olarak da ekonomik dengemizin de iyi olduğunu varsayarak ilerleyelim. Burada seçim yaparken kurum kültürü faktörü devreye girer önce. Eğer genel olarak uzun vadelerde ödeme yapan ve kkd’yi sadece sarf malzemesi olarak gören bir firmaysak, elimiz ister istemez Z maskeye gidebilir. Sarfiyatın yüksek olduğu da düşünülürse,ve tüm çalışanlar bu maskeyi sorunsuz takıyor ve sağlık sorunları yaşanmıyorsa; seçiminize ilk aşamada yanlış demek haksızlık olur. Eğer yıllardır alışılmış olarak X marka kullanılıyorsa kurumda, ve çalışanlar onu benimsemişse, X ile devam edilir genelde. Fakat maalesef hayat her zaman senaryodaki gibi ilerlemiyor. Firmalar alışılan bir ürünün üretimine son verebiliyor, değişikliğe gidiliyor. Ya da maliyet yüksek geliyor, düzenleme gerekiyor ya da biz bu iş yerini yeni açtık. Şimdi tekrar bakalım, hangi toz maskesi en iyisi?Firmalar alışılan bir ürünün üretimine son verebiliyor, değişikliğe gidiliyor. Ya da maliyet yüksek geliyor, düzenleme gerekiyor ya da biz bu iş yerini yeni açtık. Şimdi tekrar bakalım, hangi toz maskesi en iyisi?Firmalar alışılan bir ürünün üretimine son verebiliyor, değişikliğe gidiliyor. Ya da maliyet yüksek geliyor, düzenleme gerekiyor ya da biz bu iş yerini yeni açtık. Şimdi tekrar bakalım, hangi toz maskesi en iyisi?
Bu sorunun cevabı için yine başa dönerek “insan” faktörünün kapısını çalmamız gerekiyor. İş sağlığı ve güvenliğinde “ iletişim, istişare, danışma” konusunun önemini de düşünürsek; çalışanlar görüşme bize ipucu verebilir. Çünkü fikrimiz sorulduğunda bu üç maske arasında hangisi en iyi maskedir diye; cevabımız “çalışanın severek ve güvenerek taktığı maskedir” olurdu.
Kkd seçimi öncelikle değerlendirmede belirlenen tehlikelere göre yapılmalıdır. Bununla birlikte, işverenler her çalışan için doğru ürünü belirlemek adına, uyum ve konfor konusunu da göz önüne almalıdır. Tam uyan ve konforlu olan kkd, çalışanın kkd kullanımı destekleyecektir. Birçok koruyucu ürün, farklı beden ve ölçüde üretilerek; çalışanınız için uygun olanı seçmenize olanak sağlar.(3)
Evren İş Güvenliği olarak kişisel koruyucu donanım seçim, tedarik, kullanım ve eğitim konularında elli dört yıllık birikimimizle yanınızdayız…Kurumunuza özel kişisel koruyucu donanım risk değerlendirmesi, eğitim ya da farkındalık yaratma-bilinçlendirme çalışmalarınızda Evren İş Güvenliği olarak yanınızdayız….
1) www.hse.gov.uk “Görevi anlamak”
2) www.hse.gov.uk “Performansı Gösteren Faktörler”
